Sigurður Kristinn Bárðarson

Fall kapítalismans

Ég ákvað að deila hér með ykkur þessari grein sem ég skrifaði í byrjun árs 2008, sem birtist í Morgunblaðinu 16. júní s.á.

 „Við erum stöðugt að læra. Erfiðleikar og vandræði bjóða ávallt upp á nýja möguleika. Möguleika til að vaxa."

Lengi höfum við lifað í heimi tvíhyggju. Kannski frá því að Guð skapaði Evu eða frá því er þau skötuhjú voru rekin úr Paradís. Hver veit?

 Fólk sem er af barnsaldri man vel eftir járntjaldinu sem skipti veröldinni í kommúnisma og kapítalisma. Stjórnmál heimsins snerust um þessar gagnstæðu stefnur sem kristölluðust í köldu stríði milli Sovétríkjanna og Bandaríkjanna. Kommúnisminn hrundi ásamt járntjaldinu og Berlínarmúrnum og menn sáu það svart á hvítu að alræði öreiganna var orðið martröð. Kapítalistar hrósuðu sigri og bentu á hörmulegt ástand í ráðstjórnarríkjunum máli sínu til stuðnings. Mengun og niðurníðsla; iðnaður og lífskjör bágborin.

 Getur verið að þeir erfiðleikar sem eru í heiminum í dag séu lýsandi dæmi um að nú sé kapítalisminn kominn í þrot? Getur verið að við þurfum að láta af gegndarlausri græðgi og samkeppni og kröfunni um meira og meira þar sem ekkert er nóg?

 Við erum stöðugt að læra. Erfiðleikar og vandræði bjóða ávallt upp á nýja möguleika. Möguleika til að vaxa. Eftir áföll rísum við aftur á fætur, dustum af okkur rykið og höldum áfram veginn. Ástandið verður aldrei aftur eins og það var. Fortíðin kemur ekki aftur og þróunin heldur áfram.

 En hvert erum við að fara? Hvaða framtíð viljum við skapa og höfum við getu til að móta framtíðina? Eða látum við bara berast með straumnum?

 Því hefur verið haldið fram að við stefnum í átt að upplýstri alheimsmenningu. Að við stefnum óhjákvæmilega „aftur til paradísar“ og að sýndarheimurinn, sem við leitumst nú svo mjög við að upplifa og  reynum að skapa okkur hamingju með, sé aðeins eitt skrefið enn á leið okkar þangað.

 Grunnþáttur tvíhyggjunnar er aðskilnaður einstaklingsins frá veröldinni. Ég er þetta, ekki þetta. Það er afneitun á ábyrgð og upphaf eigingirni og afskiptaleysis. Enska orðið yfir ábyrgð er „responsibility“ eða sá eiginleiki að bregðast við og við höfum ekki verið mjög iðin við að þróa þann eiginleika öðruvísi en í eigin þágu. Byrjunin á því að taka aukna ábyrgð er að átta okkur á að örlög okkar allra eru samofin. Að það er í raun ekkert sem skilur okkur að annað en þær hugmyndir sem við sköpum. Ávinningur eins er ávinningur allra. Sorgir og missir eins eru sorgir og missir allra. „Þú getur ekki gert neitt rangt sem ég á ekki hlutdeild í.“

 Ég er að tala um veröldina alla. Hvert og eitt okkar ber ábyrgð á heiminum eins og hann er. Okkur getur ekki liðið vel í vellystingum og allsnægtum á meðan aðrir líða hörmungar. Til þess þarf aftengingu og afneitun. Afneitun sem er sprottin af tvíhyggju, aðskilnaði og eigingirni.

Við þurfum að byrja heima hjá okkur. Við þurfum að spyrja okkur í einlægni hvert við séum að fara. Hvað við séum að gera og hvort við getum gert betur. Hvort veröldin sé betri vegna tilveru okkar?  „Vil ég lifa í heimi þar sem allir hegða sér á svipaðan hátt og ég?“

Erum við tilbúin að axla þessa ábyrgð? Erum við tilbúin að vakna upp og bregðast við?

 Hér er lítið skref sem kallast samkenndaræfing* sem við getum tekið og tileinkað okkur. Henni er ætlað að auka samkennd í heiminum og skapa frið í hjarta. Þessa æfingu má gera hvar sem fólk kemur saman. Hana má gera á ókunnugum, vinum og fjandmönnum, úr fjarlægð.

 1. Með athygli á ákveðinni manneskju skaltu segja með þér: „Alveg eins og ég sækist þessi manneskja eftir hamingju í líf sitt.“

 2. Með athygli á ákveðinni manneskju skaltu segja með þér: „Alveg eins og ég reynir þessi manneskja að forðast þjáningu í lífi sínu.“

 3. Með athygli á ákveðinni manneskju skaltu segja með þér: „Alveg eins og ég þekkir þessi manneskja sorg, einmanaleika og örvæntingu.“

 4. Með athygli á ákveðinni manneskju skaltu segja með þér: „Alveg eins og ég leitast þessi manneskja við að uppfylla þarfir sínar.“

 5. Með athygli á ákveðinni manneskju skaltu segja með þér: „Alveg eins og ég er þessi manneskja að læra um lífið.“

 Tökum höndum saman, bregðumst við og hugsum um heildina. Setjum fordæmi og sendum samkennd og kærleika út um víða veröld. Heimurinn þarf svo sannarlega á því að halda.

Sigurður Bárðarson

 * Samkenndaræfinguna er að finna í bókinni Aftur upp á yfirborðið eftir Harry Palmer og tilheyrir fyrsta hluta Avatar® námsins, www.avatar.is.